Leesmoed(t)

Bert Jansen laat u de sfeer proeven op het Veluws College Twello. In deze blog schrijft Bert, docent Nederlands en maatschappijleer op deze middelbare school, over ontroerende, grappige of confronterende belevenissen, vaak gekoppeld aan de actualiteit.

15 maart 2018

‘Maar als je lezen nou gewoon niet leuk vindt…?!’ We hadden een gesprekje in de klas over hoe je aan een leuk en/of goed boek zou kunnen komen. Want iedere periode lezen we in elk geval één boek en doen daar dan ‘iets’ mee. Dat zijn vier leesboeken in een schooljaar. Dat lijkt helemaal niet veel en ik hoop en weet ook dat er leerlingen zijn die buiten die ‘verplichte vier’ nog veel meer boeken lezen.

Maar de ‘ontlezing’ is al jaren bezig en het lijkt steeds vaker of je van een andere planeet komt (de planeet Nerd), of uit een ander tijdperk, wanneer je als puber zegt dat je in je vrije tijd graag boeken leest. Ik antwoordde op de vraag van bovenaan deze tekst door me hardop af te vragen of dat eigenlijk wel kón, ‘lezen niet leuk vinden.’ Dan heb je waarschijnlijk nog nooit een spannend, ontroerend, aangrijpend, grappig of avontuurlijk boek gevonden. En heb je misschien wat hulp nodig bij het vinden daarvan. Zo klinkt het ook vreemd om te zeggen dat je niet van muziek houdt. Dat kan bijna niet, dan heb je alleen nog nooit iets gehoord dat jou raakt. De leerling antwoordde heel eerlijk dat hij liever iets anders deed zoals gamen of film(pje)s kijken. Dat doe je sneller en gemakkelijker. En dat is zo. Je grijpt sneller naar je mobieltje of tablet om ‘ff wat te kijken’ dan dat je een boek openslaat. Dat gebeurt mij ook veel te vaak. Het vergt wat moed. Leesmoed. En toch en toch… het is zo waardevol, je komt zoveel te weten van de wereld en je bedenkt je eigen beelden bij alles wat je leest. Het stimuleert je fantasie, je leert je verplaatsen in personages met andere denkbeelden en het is ook nog eens heel erg goed voor je taalgevoel, het verrijken en uitbreiden van je woordenschat. Dat kan natuurlijk ook wanneer je voorgelezen wórdt. Er stond weer een prachtig interview met Jan Terlouw in een landelijke krant. Als iemand mooi kan uitleggen waarom (voor)lezen zo waardevol is, is hij het wel. Hij deed dat al eens bij ons op school. Maar wat me echt ontroerde in het interview was hoe hij vertelde dat hij zijn vrouw op haar verzoek voorlas tijdens haar laatste dagen. Ik zag het voor me, die twee lieve mensen in en naast dat ziekenhuisbed. Voorlezen als ultieme uiting van liefde.

Tijdens het ‘leesgesprekje’ in de klas lag ook ‘Oorlogswinter’ bij een leerling op tafel en ‘Koning van Katoren’ bij een andere. Ik vertelde dat ik, toen ik zelf in de brugklas zat, dat laatste boek van mijn leraar ‘moest’ lezen. Nooit spijt van gehad en het is nog steeds een prachtig, fantasierijk, avontuurlijk en zelfs actueel verhaal!

Het was Boekenweek, dus het afgelopen weekend deed ik het maar weer eens: op de fiets naar de stad en een paar échte boeken kopen. Ja, je kunt die dingen ook downloaden op je tablet (en ja, je kunt ook muziek luisteren op je telefoon). Maar kom op, dat kan toch niet op tegen een écht boek, met bladzijden die je omslaat, met een prachtige kaft, met die ‘nieuweboekengeur…’ En je hoeft een boek niet op te laden. Het is eerder andersom: je wordt zélf opgeladen door het lezen ervan.

Ik kreeg het Boekenweekgeschenk erbij. Zomaar een gratis boek! Op de toonbank lag ook nog een speciaal voor die Boekenweek geschreven ‘essay’, over de natuur. Geschreven door… Jan Terlouw. Titel: ‘Natuurlijk.’ Die nam ik ook mee, natuurlijk. Alle boeken gingen bij de kassa in een papieren zak. Zo’n zak die knispert. Thuis haalde ik ze eruit. En rook ik er even aan. Heerlijk.

Ik weet het, ik spoor niet, ik kom uit een ander tijdperk.

Morgen weer het eerste kwartier van de les allemaal lezen…

Omdat het ‘moedt!’